Գործնական քերականություն

285. Տրված բայերի հրամայական ձևե՛րը կազմիր:
Օրինակ՝
գրել – գրի՛ր – գրեցե՛ք, աղալ – աղա՛ – աղացե՛ք:

2. Սիրել, կանչել, նկարել, լսել, նստել, կանգնել, զանգել, կապել, փրկել, կապկպել, կոտրատել, կապոտել։

Սիրել-Սիրի՛ր-սիրեցե՛ք

Կանչել-կանչի՛ր-կանչե՛ք

Նկարել-նկարի՛ր-նկարե՛ք

Լսել-լսի՛ր-լսե՛ք

Նստել-նստի՛ր-նստե՛ք

Կանգնել-կանգնի՛ր-կանգնե՛ք

Զանգել-զանգի՝ր-զանքե՛ք

Կապել-կապի՝ր-կապե՛ք
Բ. Խաղալ, սողալ, կարդալ, գնալ, մնալ, գոռալ։

Խաղալ-խաղացե՛ք-խաղա՛

Սողալ-սողացե՛ք-սողա՛

Կարդալ-կարդացե՛ք-կարդա՛

Գնալ-գնա՛-գնացե՛ք

Մնալ-մնա՛-մնացե՛ք

Գոռալ-գոռացե՛ք-գոռ՛ա
286. Տրված բայերը հրամայակա՛ն դարձրու և Բ շարքի բայերի հրամայական ձևերով կազմիր նախադասություններ:
Ա. Հեռանալ-հեռացեք-հեռացի՛ր, գոհանալ-գոհացե՛ք-գոհացի՛ր, վախենալ-վախեցե՛ք-վախեցի՛ր, կամենալ-կամեցե՛ք-կամեցի՛ր, հասնել-հասի՛ր-հասե՛ք, թռչել-թռչե՛ք-թռի՛ մեռնել-մեռե՛ք-մեռ՛ի, կորչել-կորչի՛ր-կորե՛ք, փախչել-փախչի՛ր-փախչե՛ք։
Բ. Ուտել-կե՛ր-կերե՛ք, գալ-արի՛-եկե՛ք, տալ-տու՛ր-տվե՛ք, լինել-եղի՛ր-եղե՛ք, տեսնել-տե՛ս-տեսե՛ք, ելնել-ելե՛ք-ե՛լ:

-Ճաշը պատրաստ է, կերե՛ք։

-Դավիթ, արի՛ տուն։

-Հակոբ, գիրքը տու՛ր։

-Երեխաներ, եղե՛ք ուշադիր։

-Երեխաներ, տեսե՛ը, առջը դուրս եկավ իր որջից։

-Ով քնա՛ծ է արթուն կացեք ով արթուն է ելե՛ք կեցեք․․․
287 Հրամայի՛ր և արգելի՛ր (տե՛ս օրինակը): Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:
Օրինակ՝
հավաքել – հավաքեցե՛ք կամ հավաքե՛ք – մի՛ հավաքեք:
Մաքրել – մաքրեցե՛ք – մի՜ մաքրեք:
Գնալ – գնացե՛ք – մի՜ գնաք կամ մի՜ գնացեք:
Հեռանալ – հեռացե՛ք – մի՛ հեռանաք կամ մի՛ հեռացեք:
Վճարել-վճարե՛ք-մի վճարե՛ք, հաշվել-հաշվե՛ք-մի հաշվե՛ք, հանել-հանե՛ք-մի հանե՛ք, գումարել-գումարե՛ք-մի գումարե՛ք, գողանալ-գողացե՛ք-մի գողացե՛ք, բարձրանալ-բարձացե՛ք-մի բարձրացե՛ք, խաղալ-խաղացե՛ք-մի խաղացե՛ք, խոսել-խոսե՛ք-մի խոսե՛ք, փորել-փորե՛ք-մի փորե՛ք, գիտենալ-գիտցե՛ք-մի գիտցե՛ք, մոտենալ-մոտեցե՛ք-մի մոտեցե՛ք:

288. Դպրոցում և տանը գործածվող հրամաններ (հրամայական նախադասություններ) գրի՛ր: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու։

-Տղաներ, վե՛ր կացեք։

-Հարութ, պատասխանի՛ր

Երեխաներ, մտե՛ք դասարան։
Ժխտական խոնարհում

-Տղաներ, մի վե՛ր կացեք։

-Հարութ, մի պատասխանի՛ր Երեխաներ, մի մտե՛ք դասարան։


289.
Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ։ Ինչի՞ միջոցով արեցիր:
Օրինակ՝
Նա երեկոյան բակում էր: – Նա երեկոյան բակում չէր:
Ձկների բնակարանը ծովն է: Ձկների բնակարանը ծովը չէ

Հատուկ նշված տեղով անցավ փողոցը։ Հատուկ նշված տեղով չանցավ փողոցը։
Առանց ջրի կյանք կա: Առանց ջրի կյանք չկա։
Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան: Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր չկան։
Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի
հանրային գրադարանում: Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ չաշխատեց Պետերբուրգի
հանրային գրադարանում:
290. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ։ Ի՞նչ փոփոխություններ կատարեցիր:

Մարդը թափահարում է դրոշակը։ – Մարդը չի թափահարում՝ դրոշակը։
Խաչմերուկում շարժումը կառավարում է լուսակիրը: Խաչմերուկում շարժումը չի կառավարում  լուսակիրը:
Այդ լճի ջրերը սառչում են: Այդ լճի ջրերը չեն սառչում։
Նա իր երգը հորինել է ժողովրդի համար: Նա իր երգը չի հորինել է ժողովրդի համար։
Շունչը պահած մարդը կարողանում է ջրի տակ մի րոպեից ավելի
դիմանալ: Շունչը պահած մարդը չի կարողանում ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ
Նա հետաքրքրվում էր ամեն ինչով: Նա չէր հետաքրքվում ամեն ինչով։
Նրա հարցերի թիվը հիմա մեծացել է: Նրա հարցերի թիվը հիմա չի մեծացել։
Երկու գրքերն իրարից տարբերվում են։ Երկու գրքերն իրարից չեն տարբերվում։

Բայը ցույց է տալիս գործողություն։ Բայի ուղիղ ձևերն ունեն – ել կամ -ալ վերջավորություն (խոսել, խաղալ):
Բայն ունի երեք դեմք` (I, II, III), և երկու թիվ (եզակի, հոգնակի), որոնք արտահայտվում են բայական համապատասխան վերջավորություններով կամ օժանդակ բայի ձևերով (եմ, ես, է, ենք, եք, են, էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին):
Բայը կարող է ցույց տալ ներկայում կատարվող, անցյալում կատարված կամ դեռ չկատարված, կատարվելիք գործողություն։
Ըստ դրա էլ բայն ունի երեք ժամանակ` ներկա (գրում եմ), անցյալ (գրել եմ, գրեցի, գրում էի) և ապառնի (գրելու եմ, գրեմ, կգրեմ, պիտի գրեմ):

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *